حقوق ساخت و ساز مفهومی کلی است که تمام اصول و قواعد قانونی حاکم بر ساخت و ساز بر روی زمین را در بر می گیرد. این عبارت بسیار گسترده بوده و تمام قوانین مربوط به ساخت و تخریب بنا را شامل می شود. در واقع، حقوق ساخت و ساز به همان میزان به بنای یک خانه کوچک مربوط می شود که به ساخت یک ایستگاه برق یا حفر یک تونل. ویژگی مشترک اشکال گوناگون ساخت و ساز این است که محصول نهایی بر روی زمین ثابت می گردد یا به بخشی از زمین تبدیل می شود، به نحوی که صاحب زمین مالک قانونی بنا محسوب می شود. حقوق ساخت و ساز مانند حقوق خانواده یک شاخه مجزای حقوقی نیست، بلکه تنها برای اشاره به حوزه های مختلف قانونی که بر صنعت ساخت و ساز حاکم هستند به کار می رود.
حقوق ساخت و ساز پیوسته در حال رشد و تکامل است تا بتوان از راه قانونگذاری با چالشهای برخاسته از توسعه این صنعت در جهان مقابله کرد. تدوین قوانین جدید باعث شده است حل و فصل اختلافات و منازعات که بخشی جدایی ناپذیر از صنعت ساخت و ساز است به کلی دگرگون شود. این تحول همراه با رویکرد بسیار پیچیده تری که امروزه در روش های تحلیل ریسک و مدیریت اختلافات به کار گرفته می شود و بر شراکت و همکاری تاکید می شود یک تغییر و تحول فرهنگی را موجب شده است. سایر تحولات نظیر جهانی شدن و مسائل زیست محیطی نیز همگی در شکل گیری آینده این صنعت دخیل هستند. حقوق ساخت و ساز، تخصصی بوده و حوزه های قانونی متعددی را در بر می گیرد که این به دلیل ماهیت این صنعت، شمار و حیطه طرفهای دخیل، ماهیت مسائل مورد بحث و ریسکهای بزرگ مالی است. استفاده از نمونه قراردادهای استاندارد پیچیده و طویل برای عقد قرارداد و شروط قانونی مفصل حاکم بر این صنعت حاکی از این مدعاست.
دکتر شهریار اسلامی تبار
